Saqqummersitamik iluarsaassineq
2023-mi Kalaallit Nunaanni nukissiuutinit atukkat 9.976 TJ-upput. 2022-mut sanilliullugit 3,4 pct.-imik annertunerullutik, taamani atuineq 9.646 TJ-uvoq. Nukissiuutinit atuinerup qaffanneranut, sanaartornermik suliaqarnerup annertusinera tamatumunnga pissutaanerpaavoq, kisianni aamma pisortat kiffartuussinerat aamma aalisarneq pissutaaqataapput.
Nukissiuutinit atukkat 2023-mi 17 pct.-imik 1990-imut sanilliullugit qaffassimapput. 1990-imi Kalaallit Nunaanni oliat imerpalasut kisimik atorneqarput eqqakkat atorlugit kissamik pilersitsineq annikitsoq eqqaasanngikkaani, taakkulu 1992 sioqqullugu kisitsisitigut paasissutissaatigineqanngillat. 1990-imi nunap iluaniit ikummatissat 8.527 TJ-mik annertutigisut atorneqarsimapput 2023-mi 8.216 TJ-usimasut.
Tabel 1. Nukissiuutinit atukkat aamma silaannaap pissusaanut naleqqussarluni atukkat
|
|
2016 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
|
|
||||||
|
Nukissiuutinit atukkat katillugit |
8.527 |
8.595 |
9.002 |
8.982 |
9.646 |
9.976 |
|
Nunap iluanit ikummatissat.... |
8.527 |
7.055 |
7.386 |
7.359 |
7.919 |
8.216 |
|
- Gasolia ....................... |
7.490 |
5.106 |
5.730 |
5.949 |
6.363 |
6.581 |
|
- Motorbenzin ................... |
318 |
795 |
796 |
834 |
810 |
839 |
|
- Jet A-1/petroliu ................ |
696 |
485 |
399 |
389 |
571 |
612 |
|
- Diesel Fuel Arctic .............. |
- |
170 |
170 |
170 |
162 |
169 |
|
- LPG/flaskegas ................. |
13 |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
|
- Flybenzin ..................... |
- |
2 |
0 |
1 |
2 |
1 |
|
- Fuelolia ....................... |
- |
485 |
279 |
4 |
- |
- |
|
- Spildolia ...................... |
9 |
9 |
9 |
9 |
9 |
9 |
|
Ataavartumik tunngaveqartumik nukissiaq il.il................... |
… |
1.540 |
1.616 |
1.623 |
1.727 |
1.761 |
|
- Eqqakkat ..................... |
… |
106 |
103 |
102 |
88 |
76 |
|
- Imermit nukissiorneq ........... |
- |
1.434 |
1.513 |
1.521 |
1.639 |
1.684 |
|
Silaannaap pissusaanut naleqqussarluni
atukkat |
8.450 |
8.867 |
9.040 |
9.188 |
9.668 |
10.232 |
Malugiuk: Eqqakkat pinngortitamit arrortinneqarsinnaasut aamma pinngortitamit arrortinneqarsinnaanngitsut immikkoortinneqarput, arrortinneqarsinnaasut kisimik nukissiuutitut piujuartussatut naatsorsuutigineqarput. Taamaakkaluartorli ”ataavartumik tunngaveqartumik nukissiaq il.il.” ilanngunneqarsimapput.Eqqakkanik ikuallaaneq drivhusgassinik silaannarmik mingutsisarnera pissutaalluni, mingutsitsinermut pissutaasutut mingutsitsinermut nalunaarsuinermut ilanngunneqarput.
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN1ACT
Ukiumi qaammatisiutit tunngavigalugit nukissiuutit atorneqartut nalunaarsorneqarsimasut tassaapput nukissiuutinit atukkat tamarmiusut. Ineriartorneq ersarinnerusumik saqqummersinniarlugu atuineq silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiisoqartarpoq ukiumi nalinginnaasumi silap qanoq issimanera eqqarsaatigalugu.
Nukissiuutinit atuineq silap pissusaa tunngavigalugu iluarseereernermi 2023-mi 10.232 TJ-usimavoq. 2022-mut sanilliullugu 5,8 pct.-imik qaffasinneruvoq. 1990-imut sanilliullugu nukissiuutinit atuineq silap pissusaa tunngavigalugu iluarseereernermi 17 pct.-imik qaffasinneruvoq.
Titartagaq 1. Nukissiuutinit atukkat aamma nukissiuutinit atukkat silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN1ACT
1990-imiilli nukissiuutinit atukkat appartarlutillul qaffattarsimapput. Inuiaqatigiinni aningaasaqarnikkut pissuseq, ukiup nillersimanera kiassimaneralu, aatsitassarsiornermi qanoq pisoqarsimanera malillugit ingerlasimavoq. Minnerunngitsumik imeq atorlugu nukissiuutit sunniuteqarsimapput nukissiornermi gasolia annertoorujussuarmi atorunnaarsissimammagu.
2023-mi nukissiuutinit atuineq tamarmiusoq 1990-imut sanilliullugu 17 pct.-iinnarnik qaffasinneruvoq. 1990-imi nunap iluanit ikummatissanit taamaallaat atuisoqarpoq, 2023-mi nukissiuutinit atukkat tamarmiusut 17,6 pct.-ii ataavartumik tunngaveqartumik nukiussiuutinit (imeq atorlugu nukissiorneq aamma eqqakkat atorlugit nukissiorneq) pineqarput
Titartagaq 2. Nukissiuutit atorneqartut nunap iluanit ikummatissanut aamma nukissiuutinit ataavartunit assigisaannullu nukissiuutinut immikkoortillugit
|
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN1ACT |
1989-imi eqqakkat atorlugit ataavartumik tunngaveqartumik nukissiutit atorneqalerput 1993-imilu imeq atorlugu nukissiorfeqalerluni. Utoqqarmiut Kangerluarsunnguani (Nuummut pilersuisumi) imeq atorlugu nukissiorfik annertusineqarnera iluatigalugu anginerusumik nukissiuutinik ataavartunik pilersuisoqalerpoq. Tasiilami, Narsami/Qaqortumi, Sisimiuni aamma Ilulissani imeq atorlugu nukissiorfiit pilersinneqarneri ilutigalugit aamma nukissiuutinik ataavartunik pilersuineq annertusineqarpoq. Imeq atorlugu nukissiuutinik tunisassiortoqalermat, innaallagiamik aamma kissamik tunisassiornermi gasolia annertooq atorneqassaarpoq. 2010-mi 2011-milu Kalaallit Nunaata kitaani assigiinngitsuni pingasuni tallimanilu oliasiorneq pissutaallutik ukiuni taakkunani nunap iluani ikummatissat atorneqarnerat qaffarujussuarpoq.
Titartagaq 3. Nunap iluanit ikummatissanik atuineq
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN1ACT , aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneqer tunisassiorlutik inuussutissarsiortunut ilanngunneqarpoq.
Nunap iluanit ikummatissat tassaapput; gasolia, benzina, petroliu, Diesel Fuel Arctic (DFA-mik taaneqartartoq), flybenzin, fuelolia, spildolia aamma flaskegassi.
Titartagaq 4. Nunap iluanit ikummatissanik atuineq, suunerinut immikkoortillugit
Malugiuk: Motorbenzina aamma timmissartunut benzina benzinamut ilaapput. ikummatissat allat tassaapput fuelolia, spildolia aamma flaskegasi. Titarnermi takuneqarsinnaavoq nunap iluanit ikummatissat innaallagiamik aamma kissamik tunisassiornermi nuussinerni (konverteringssektor) atorneqartartut.
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN1ACT
Gasolia ikummatissanit tamanit atorneqarnerpaajuvoq. Gasoliamut ilaapput motorgasolia aamma artisk gasolia. Taakku nukissiornermi innaallagiamik aamma kissamik tunisassiornermi atorneqartarput, ukununnga kissamik nuussinernut atorneqartarlutik; angerlarsimaffiit, paaqqinnittarfiit, inuussutissarsiorfiit, suliffissuit kissannissannut taakku saniatigut angallassinernut assartuinernullu motorgasolia aamma gasolia atorneqartarput. 2023-mi gasoliamik atuineq 3,4 pct.-imik qaffassimavoq. Titartakkami 4-mi titarneq tassaavoq gasolia aamma DFA nukissiornermi atorneqartartup annertussusaat.
Flybenzina timmisartunut qulimiguulinnullu atorneqartarpoq, silaannakkut angallassinernut aamma assartuinernut.
Petroliu tassaapput jet A-1 aamma petroliu. Taakku annermik timmisartumut ikummatissatut atorneqartarput kisianni aamma kiassarnermut atorneqartarput.
DFA kiassarnermut aamma biilinut assigisaanullu ingerlatitsissutitut atorneqartarpoq. DFA Kangerlussuarmi akiginiarneqartarpoq gasoliamut taarsiullugu. Upernavimmi aamma Qaanaami DFA artisk oliamik akullugu (affaa) aamma akigineqartarpoq. Taamatut akoorineq issittumut tulluarsarneruvoq, illoqarfiit avannarpasinnerpaat marluk issittumut tulluarsakkanik oliamik pisiassaqalerput. Akoorinermili DFA gasoliatut nalunaarsorneqartarpoq.
Oliat oqimaatsut IFO-30, IFO-180 aamma HFO-380 fueloliamik taaneqartarput. Taakku ikummatissaapput kinertut, umiarsuarnut anginerusunut, kilisaatinut assigisaanullu atorneqartarput. 2020-miit Polaroilip fuelolia Kalaallit Nunaannut eqqutissaarpaa. 2021-mili peqqumaatini pigisanit annikitsumik atuisoqarsimalluni.
Flaskigassi (LPG) suliffissuarni, sanaartornerni sanaartorfigissaanernilu aamma kiassarnermut, nerisassiornermut ingerlatitsissutitullu atorneqartarpoq. 1990-imiilli flaskegassimik atuineq appariartorusaarsimavoq.